Zgodnie z obowiązującymi przepisami kodeksu cywilnego z chwilą śmierci spadkodawcy ogół praw i obowiązków zmarłego przechodzi na spadkobierców. Jeżeli spadkobierców jest co najmniej dwóch, wtedy stają się oni współwłaścicielami przedmiotów wchodzących w skład spadku. W takim przypadku, aby podzielić między sobą przedmioty wchodzące w skład spadku, spadkobiercy muszą dokonać działu spadku (umownie albo sądownie).
Zapis windykacyjny jest natomiast rozporządzeniem testamentowym, w którym spadkodawca postanawia, iż oznaczona osoba nabywa określony przedmiot z chwilą otwarcia spadku.
W treści zapisu windykacyjnego spadkodawca postanawia, że wskazana przez niego konkretna osoba nabywa konkretnie określony przedmiot wchodzący w skład spadku już z chwilą śmierci spadkodawcy.
Zgodnie z art. 9811 k.c. przedmiotem zapisu windykacyjnego może być: rzecz oznaczona co do tożsamości, zbywalne prawo majątkowe, przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne, ustanowienie na rzecz zapisobiorcy użytkowania lub służebności oraz ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej.
Zapisem windykacyjnym mogą być objęte przedmioty majątkowe wymienione w art. 9811 § 2 k.c. należące do majątku wspólnego małżonków pozostających w ustroju wspólności ustawowej.
Różnica między dziedziczeniem na zasadach ogólnych a zapisem windykacyjnym polega więc na tym, że w przypadku zapisu windykacyjnego określona osoba staje się od razu wyłącznym właścicielem danego przedmiotu, bez konieczności dokonywania działu spadku. Jeśli więc spadkodawcy zależy na tym, aby po jego śmierci dany składnik jego majątku np. mieszkanie, samochód, obraz przypadł określonej osobie, to służy temu właśnie zapis windykacyjny.
Wykonawca testamentu zobowiązany jest wydać tej osobie, na rzecz które uczyniono zapis, przedmiot tego zapisu.
