Działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne (gminne, powiatowe, wojewódzkie, krajowe) – z nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek właściciela, przechodzą, z mocy prawa, odpowiednio na własność gminy, powiatu, województwa lub Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. Za wywłaszczone w tym celu działki właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu przysługuje odszkodowanie.
Jak uzyskać odszkodowanie za działkę wydzieloną pod drogę publiczną.
Aby móc ubiegać się o odszkodowanie za działkę wydzieloną pod drogę publiczną, konieczne jest przejście gruntu na własność jednostki samorządu terytorialnego lub Skarbu Państwa, na skutek wydzielenia drogi publicznej z nieruchomości, która podlegała podziałowi. Odszkodowanie za grunty przejęte pod budowę dróg ustala się w odrębnym postępowaniu po uprawomocnieniu się decyzji o zatwierdzeniu projektu podziału nieruchomości według zasad obowiązujących przy wywłaszczeniu nieruchomości. Warto zauważyć, że odszkodowanie może zostać uiszczone w formie pieniężnej lub w postaci działki zamiennej.
Jak uzyskać nieruchomość zamienną?
Organ orzekający nie jest związany wnioskiem strony i to od niego zależy zastosowanie tej formy odszkodowania, jaką jest przyznanie nieruchomości zamiennej (por. wyrok NSA z 1.06.2005 r., OSK 1483/04 LEX nr 179092).
Nieruchomość zamienną przyznaje się z zasobu nieruchomości Skarbu Państwa, jeżeli wywłaszczenie następuje na rzecz Skarbu Państwa, lub z zasobu nieruchomości odpowiedniej jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli wywłaszczenie następuje na rzecz tej jednostki.
Różnicę między wysokością odszkodowania ustalonego w decyzji a wartością nieruchomości zamiennej wyrównuje się przez dopłatę pieniężną.
Oznacza to, że zobowiązany do zapłacenia dopłaty jest albo wywłaszczany właściciel lub użytkownik wieczysty (jeśli nieruchomość zamienna ma wartość większą niż nieruchomość wywłaszczana), albo Skarb Państwa lub odpowiednia jednostka samorządu terytorialnego (gdy nieruchomość wywłaszczana ma wartość większą niż nieruchomość zamienna).
Przewidziane w art. 98 ust. 3 u.g.n. prawo do uzyskania odszkodowania dotyczy działek wydzielonych w wyniku dokonanego podziału pod drogi publiczne, zarówno takie, które mają powstać, jak i już istniejących.
Tryb postępowania w sprawie o uzyskanie odszkodowania
Wysokość odszkodowania ustala się w pierwszej kolejności w drodze uzgodnień między byłym właścicielem a organem wykonawczym odpowiedniej jednostki samorządu terytorialnego lub starostą reprezentującym Skarb Państwa.
Przedmiotem uzgodnień jest wysokość, forma i termin uiszczenia odszkodowania. Rokowania powinny zakończyć się zawarciem odpowiedniej umowy, a jeśli ustalono uiszczenie odszkodowania w postaci nieruchomości zamiennej, przeniesienie praw do tej nieruchomości następuje w drodze umowy zawartej w formie aktu notarialnego.
Przeprowadzenie rokowań jest obowiązkowe.
Natomiast jeżeli odszkodowanie za działkę wydzieloną pod drogi publiczne nie zostanie ustalone w drodze negocjacji, ustawa pozwala właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu przejmowanych działek na złożenie wniosku o ustalenie wysokości tego odszkodowania według zasad i trybu obowiązującego przy wywłaszczeniu nieruchomości.
Gdzie złożyć wniosek o odszkodowanie za grunty zajęte pod drogę publiczną?
Gdy do opisanych wyżej uzgodnień nie dojdzie, wówczas na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego odszkodowanie jest ustalane przez starostę w drodze decyzji, według zasad i trybu obowiązujących przy wywłaszczeniu nieruchomości
Ustawa o gospodarce nieruchomościami przewiduje dwa odrębne tryby ustalenia odszkodowania za przejęte grunty. Pierwszy z nich polega na uzgodnieniu przez właściciela lub użytkownika wieczystego z właściwym organem wysokości odszkodowania i ma charakter cywilnoprawny, podczas gdy drugi tryb polega na ustaleniu odszkodowania przez organ administracji w drodze decyzji administracyjnej. Wszczęcie postępowania administracyjnego w sprawie odszkodowania jest możliwe, gdy wysokość odszkodowania nie zostanie ustalona w wyniku uzgodnień.
Wysokość odszkodowania ustala się według stanu, przeznaczenia i wartości, wywłaszczonej nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu. Ustalenie wysokości odszkodowania następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego, określającej wartość nieruchomości.
Wysokość odszkodowania ustala się według stanu, przeznaczenia i wartości, wywłaszczonej nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu. W przypadku gdy starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, wydaje odrębną decyzję o odszkodowaniu, wysokość odszkodowania ustala się według stanu i przeznaczenia nieruchomości w dniu pozbawienia lub ograniczenia praw, a w przypadkach, o których mowa w art. 98 ust. 3 i art. 106 ust. 1, według stanu i przeznaczenia nieruchomości odpowiednio w dniu wydania decyzji o podziale lub podjęcia uchwały o przystąpieniu do scalenia i podziału oraz jej wartości w dniu wydania decyzji o odszkodowaniu.
Zapłata odszkodowania następuje jednorazowo, w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu podlega wykonaniu.
Wniosek o odszkodowanie za grunty zajęte pod drogi publiczne nie podlega opłacie skarbowej.
Wraz z wnioskiem należy przedłożyć dokument potwierdzający prawo własność nieruchomości zajętej pod drogę publiczną oraz decyzja zatwierdzająca podział nieruchomości.
